Page 107 - BES2017_TR

Bireysel Emeklilik Sistemi 2017 Yılı Gelişim Raporu

B.2.7 Risk Analizi

Bilindiği üzere emeklilik yatırım fonlarında belirlenmiş katkı payı esası doğrultusunda diğer yatırım fonlarından farklı olarak her
ay belli bir miktar katkı payı sisteme aktarılmaktadır. Yıllık getiriler, fonun performansı açısından gerekli bir gösterge olmasına
rağmen katılımcı açısından gerçekleşen getiri farklı sonuçlar doğurabilmektedir. Örneğin, ilgili yıl için açıklanan fon getiri oranı
sadece katılımcının yılın ilk günü fon alışı yapılan ve yıl sonuna kadar değişmeden sistemde kalan katkı payı tutarı için kullanılır.
Emeklilik yatırım fonları gibi periyodik yatırım yapılan fonlara özgü bu durumun daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla emeklilik
yatırım fonlarının yıllık getirileri yanında yıllık iç verim oranları da hesaplanmıştır. Bu hesaplamada; bir katılımcının sadece
ilgili fonu kapsayan bir emeklilik planına her ay düzenli olarak, sabit tutarda, ilgili ayın ortalama birim pay değeri üzerinden
katkıda bulunduğu ve dönem içinde aldığı toplam pay adedinin yıl sonundaki değeri ile yıllık bazda ne kadar getiri elde ettiği
hesaplanmıştır. Yıllık iç verim oranı bireysel emeklilik sistemi katılımcısının düzenli ödeme karakteristiği nedeniyle kazancını
tarif eden en önemli göstergelerden biridir. Bu hesaplama yapılırken gider ve masraf kesintileri dikkate alınmamış, yapılan
katkı payı ödemesinin tamamının yatırıma yönlendiği varsayılmıştır. Fon performansının yıl içindeki seyri yıllık iç verim oranını
doğrudan etkilemekte olup yıllık getiri oranı sıralamasında üst sıralarda yer alan bir fon, yıllık iç verim oranına göre daha
aşağılarda yer alabilmektedir.

Karşılaştırma ölçütü fonun getirisinin kıyaslanmasını sağlayan, katılımcıya fonun göreceli performansı hakkında bilgi veren
endeks veya endekslerdir. Portföy yönetim sözleşmesinde belirlenen yatırım amaç ve stratejisi ile yatırım yapılan varlık
gruplarının niteliklerine uygun olarak, ilgili endekslerin ağırlıklandırılması yoluyla belirlenir ve izahnamede belirtilmek
zorundadır.

Sharpe oranı, finansal bir yatırımın riske göre ayarlanmış getiri oranını ölçer. Bir başka deyişle Sharpe oranı, alınan birim risk
başına elde edilen risksiz getiri üzerindeki getiriyi gösterir. Fonun standart sapmasının düşük olması ve reel getirisinin (risksiz
getiri oranı üzerindeki getirisi) yüksek olması Sharpe oranının yüksek olmasını sağlar.
Bu durumda Sharpe oranı ne kadar yüksek ise fonun riske göre düzeltilmiş performansının o kadar iyi olduğu kabul edilir. Sharpe
oranı yatırım fonunun aylık getiri ortalamasından risksiz getirinin aylık ortalaması düşülerek risk ölçütü olan aylık getirilerden
hesaplanan standart sapmaya bölünme suretiyle elde edilmiştir.
Sharpe oranı hesaplanırken risksiz getiri olarak karşılaştırma ölçütü veya makul başka bir getiri seçimi yapılabilir. Seçilen risksiz
getiriye bağlı olarak farklı sonuçlar oluşsa da, bu sonuçlara dayalı herhangi bir bilgilendirme hatalı olarak değerlendirilmemelidir.
Ancak Sharpe oranı yorumlanırken kullanılan risksiz getiri oranı dikkate alınmalıdır.

Beta katsayısı, fonun piyasadaki bir birimlik artış ya da azalışa karşılık gösterdiği değişimi ifade eder.
Eğer Beta;
=1 ise; fon pazarla birlikte hareket ediyor demektir.
>1 ise; fon pazardan daha fazla dalgalı demektir.
<1 ise; fon pazardan daha az dalgalı demektir.

Betası 1’den büyük fonlar daha fazla getiri vaat eder ancak daha risklidir.
Bir örnekle inceleyecek olursak;
Betası 2 olan bir fonun içinde bulunduğu pazar %15 getiri elde ederse fonun %30 getiri elde etmesi beklenir. Ancak pazar %10
zarar ederse fonun %20 zarar etmesi muhtemeldir.

Beta katsayısı, fon incelemesi ya da tercihi yaparken risk hakkında ip uçları verir ancak dikkat edilmesi gereken konulardan biri,
ele alınan portföy için getiri serisinin yeterli uzunlukta olup olmadığıdır.
Yapılan istatistiksel çalışmalar, zaman aralığının uzunluğunun beta katsayının değerini değiştirebildiğini göstermiştir.
Ayrıca Beta katsayısını hesaplarken kullanılan geçmiş dönem fon fiyat hareketleri her zaman geleceğe ışık tutmayabilir.
Sistematik olmayan riski ölçen katsayı ise, yukarıdaki regresyon modelinde de sabit katsayı olarak görülen Alfa’dır (?). Alfa
gerçekleşen getiri ile Beta katsayısının belirlediği getirisi arasındaki farkı ifade eder.

Alfa katsayısı aşağıda yer alan regresyon modeli kullanılarak hesaplanır.

R_it=?_i+ ß_i × R_mt
R_it : i fonunun t zamandaki getirisini
?_i : i fonunun sabit katsayısını
ß_i : i fonunun Beta katsayısını
R_mt : fonun pazarının t zamandaki getirisini göstermektedir.

Eğer Alfa pozitifse, fon, pazarın üzerinde artı bir getiri sağlamış, sıfıra eşitse fon pasif bir yönetim stratejisine sahiptir diyebiliriz.
Doğru bir Alfa analizi için Beta katsayısında olduğu gibi uzun dönemli getiri serileri göz önüne alınmalıdır.
Bu çalışmada hesaplanan Alfa ve Beta katsayıları gösterge niteliğinde olup, gelecek dönem fon performansları için veri teşkil
etmez.
Alfa ve Beta katsayılarının hesaplamasında fonların halka arz edildiği tarihten itibaren getiri serileri dikkate alınmıştır.

105 Gönüllü BES Fonları