İşveren Bilgilendirme Rehberi

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren otomatik katılıma ilişkin hükümleri uyarınca, işverenler çalışanlarını Otomatik Katılım Sistemi’ne (OKS) dâhil etmekle yükümlüdür. Bu çerçevede işverenler çalışanlarının, özel sektör için prime esas kazançlarının, kamu için ise emeklilik keseneğine esas aylığın en az %3’ünü sisteme aktarırlar. Çalışanlar bu sistemde dilediği kadar kalma hakkına sahiptir.

OKS, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ya da mavi kart sahibi olan, 45 yaşını doldurmamış, kamuda veya özel sektörde bir işverene bağlı olarak ücretli çalışanları (5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4a ve 4c maddeleri kapsamındaki çalışanlar ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesi kapsamında kurulmuş olan sandıkların iştirakçisi olan çalışanları) kapsamaktadır.

Otomatik katılım uygulaması kapsamına giren bir işveren iseniz, en az bir emeklilik şirketi belirlemek ve bu emeklilik şirketiyle çalışanlarınız için sözleşme yapmakla yükümlüsünüz. Düzenlenen sözleşme kapsamında çalışanlarınız, adlarına açılan sertifika aracılığıyla sisteme dâhil olurlar. Katkılarının yatırıma yönlendirileceği fonları seçim hakkı çalışana aittir. Sistemde faizli veya faizsiz fon seçenekleri mevcuttur. Çalışanlara sunulan tüm fonlar için yıllık fon işletim gider kesintisi oranı en fazla % 0,85 olarak uygulanır. Otomatik katılım sisteminde fon işletim gider kesintisi dışında herhangi bir kesinti uygulanamaz.

İşverenleri olarak çalışanlarınızın maaşından keserek emeklilik şirketindeki otomatik katılım hesaplarına aktaracağınız katkı payları, herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilir. Fonlar uzman portföy yöneticileri tarafından yönetilir. Fon portföyündeki varlıklar Takasbank tarafından çalışanlar adına güvenli bir şekilde saklanır. Çalışanlar birikimlerini anlık olarak sözleşme yapılan emeklilik şirketinden veya Takasbank’tan takip edebilirler.

Özel sektörde istihdam edilen çalışanların sisteme otomatik olarak dâhil edilmesinde aşağıdaki kademeli geçiş takvimi öngörülmüştür:

(*) Çalışan sayısının belirlenmesinde, birden fazla işyeri olan işverenler için bütün işyerlerindeki çalışanların toplamı göz önünde bulundurulmaktadır.

Birden fazla bağımsız şirketin bir araya gelmesiyle oluşan şirket yapılanmalarında ise, çalışan sayısı her bir şirket için ayrı ayrı veya toplu olarak değerlendirilebilir. Ayrıca, yine çalışan sayısının tespitinde, giriş takvimi kapsamında çalışanın plana dahil edilmesi gereken son tarihten önce Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) iletilmesi gereken en son aylık prim ve hizmet belgesinde veya işyeri bildirgesinde yer alan çalışan sayısı dikkate alınmaktadır.

İşveren olarak, çalışanlarınızın OKS’ye tam olarak ne zaman dâhil edileceğini sağlıklı olarak değerlendirebilmeniz için, aşağıdaki adımları uygulamanız önerilir:

1’inci adım: Yukarıdaki geçiş takvimine göre, 1 Ocak 2017, 1 Nisan 2017, 1 Temmuz 2017, 1 Ocak 2018, 1 Temmuz 2018 ve 1 Ocak 2019 tarihlerindeki çalışan sayılarınız önem arz etmektedir. Söz konusu tarihlerden önce SGK'ya iletilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinde veya işyeri bildirgesinde yer alan çalışan sayınız yukarıdaki geçiş takviminde belirtilen çalışan sayısı aralıklarından hangisine denk geliyorsa, söz konusu aralığın bulunduğu satırda belirtilen tarih itibariyle OKS kapsamına dahil olmanız gerekmektedir.

(Örneğin, 1 Ocak 2017 tarihinde OKS kapsamında olup olmadığınızı öğrenmek istiyorsunuz. Bu amaçla bakmanız gereken temel kaynak, SGK’ya sunduğunuz aylık prim ve hizmet belgesi veya işyeri bildirgesidir. 1 Ocak 2017 tarihinden önce düzenlemiş olduğunuz en güncel SGK aylık hizmet ve prim belgesi veya işyeri bildirgesi, Kasım 2016 ayı için Aralık 2016’da SGK’ya iletilen belgenizdir. Bu belgede yer alan çalışan sayınız 1.000 veya üzerinde ise, Ocak 2017 tarihi itibariyle OKS kapsamına alınmanız gerekmektedir. Dolayısıyla, çalışanlarınızın Ocak 2017 ayı ücretleri üzerinden en az %3’lük katkı payını hesaplayıp, çalışanınızın ücretinden bu tutarı keserek, emeklilik şirketi ile düzenlediğiniz sözleşmede belirlediğiniz ödeme gününü takip eden iş günü sonuna kadar, çalışanınız adına emeklilik şirketine aktarmakla yükümlüsünüz. Takip eden aylar için de, çalışanınız OKS’de kalmak istediği sürece aynı işlemleri tekrarlamalısınız.)

2’nci adım: Kapsama alınacağınız tarihi belirledikten sonra, emeklilik şirketinizi seçmelisiniz. Bu seçimi yaparken, emeklilik şirketinin hizmet sunum kalitesi, teknolojik imkânları, sağladığı fonların geçmiş performansı gibi birçok unsurun yanı sıra, çalışanlarınızın faizli veya faizsiz fon tercihleri önemli olduğundan, emeklilik şirketlerinin fonlarının yapısı hakkında da bilgi sahibi olmanız önerilir.

3’üncü adım: Emeklilik şirketini belirledikten sonra, şirket yetkilileriyle temasa geçmelisiniz. Şirketlerin listesine ulaşmak için tıklayınız.

4’üncü adım: Belirlediğiniz emeklilik şirketiyle sözleşme imzalamanız gerekmektedir. Ayrıntılar devam eden bölümlerde açıklanmaktadır.

Kamu için kademeli geçiş ise aşağıdaki şekilde öngörülmüştür:

• OKS’ye dâhil olduktan sonra çalışan sayınızda değişiklik olursa ne yapmalısınız?

OKS’ye dâhil olduktan sonraki bir tarihte çalışan sayınızın azalması durumunda sistemde kalmaya devam edersiniz.

1 Ocak 2019 tarihinden itibaren ise, çalışan sayısı 5 ve üzerinde olan tüm işyerleri sisteme otomatik olarak dâhil edilecektir.

Türk vatandaşı olmayan çalışanlarınız OKS’ye dâhil edilmeyeceklerdir.

Türk vatandaşı olmayıp mavi kartı olan çalışanlarınız ise OKS’ye dâhil edileceklerdir.

5510 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinin (g) bendi kapsamındaki sigortalılar, örneğin, Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenmişseniz, söz konusu ülkelerdeki işyerlerinizde istihdam etmek üzere götüreceğiniz Türk işçileri, sisteme dâhil edilmez.

• İşveren olarak yükümlülükleriniz nelerdir?

Emeklilik şirketinin seçimi: 6740 sayılı Kanun kapsamında, ilgili Bakanlar Kurulu kararının eki Yönetmelik uyarınca OKS kapsamına giriyorsanız, çalışanlarınız adına en az bir emeklilik şirketi ile sözleşme yapmakla yükümlüsünüz. Bununla birlikte, birden fazla emeklilik şirketi ile sözleşme yapabilirsiniz.

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş, Otomatik Katılım Sistemi’nde faaliyet gösteren emeklilik şirketlerinin listesi aşağıda sunulmaktadır:

Otomatik Katılım Kapsamında Sözleşme Yapabileceğiniz Emeklilik Şirketleri
Emeklilik Şirketi	Erişim Adresi (Logolar)
AgeSA Hayat ve Emeklilik A.Ş.
Allianz Hayat ve Emeklilik A.Ş.
Allianz Yaşam ve Emeklilik A.Ş.
Anadolu Hayat ve Emeklilik A.Ş.
Axa Hayat ve Emeklilik A.Ş.
Bereket Emeklilik ve Hayat A.Ş.
BNP Paribas Cardif Emeklilik A.Ş.
Cigna Sağlık Hayat ve Emeklilik A.Ş.
Garanti BBVA Emeklilik ve Hayat A.Ş.
Groupama Hayat A.Ş.
HDI Fiba Emeklilik ve Hayat A.Ş.
Katılım Emeklilik ve Hayat A.Ş
Metlife Emeklilik ve Hayat A.Ş
NN Hayat ve Emeklilik A.Ş.
Türkiye Hayat ve Emeklilik A.Ş.
Viennalife Emeklilik ve Hayat A.Ş.

Emeklilik şirketi seçiminde, hizmet kalitesini, çalışanların taleplerini, çalışana sağlanan faydaları, fon toplam gideri kesintisi oranı ile emeklilik şirketinin fonlarının performansını dikkate almalısınız. Bu aşamada, işveren olarak, şirket seçimi sebebiyle şirketten komisyon dâhil hiçbir şekilde maddi menfaat elde edemezsiniz.

İşveren olarak kamuda ya da özel sektörde faaliyet göstermeniz fark etmeksizin, özel sektör veya kamu sermayeli emeklilik şirketlerinden hizmet alabilirsiniz.

İşveren olarak hizmet aldığınız emeklilik şirketini değiştirebilir, yani çalışanlarınızın hesaplarını mevcut emeklilik şirketinizden başka bir emeklilik şirketine aktarabilirsiniz. Bu işlem, OKS kapsamına ilk kez girdiğinizde seçmiş olduğunuz emeklilik şirketinizle imzaladığınız sözleşmenin yürürlük tarihi itibarıyla, ilgili emeklilik şirketinizde en az 2 yıl kaldıktan sonra, mevcut emeklilik şirketinize daha önce başka bir emeklilik şirketinden aktarım yaparak geçmişseniz, aktarım tarihinden itibaren en az 1 yıl ilgili emeklilik şirketinizde kaldıktan sonra diğer emeklilik şirketlerine aktarım yapabilmeniz mümkündür.

OKS işlemleri için yetkili belirleme: İşveren olarak, OKS kapsamındaki işlemleri gerçekleştirmek üzere yetkili biriminizi ve yetkili kişileri belirlemelisiniz.

Söz konusu yetkili kişi ya da birim, işveren olarak OKS kapsamındaki yükümlülüklerinizin yerine getirilmesi ve çalışanlarınızın emeklilik hesaplarına ilişkin taleplerinin ilgili emeklilik şirketine iletilmesinden sorumlu olacaktır. Bu kapsamda, emeklilik şirketi seçimi, ilgili şirket ile sözleşme imzalanması, her türlü iletişim ve bilgilendirme faaliyetlerinin yerine getirilmesi, katkı paylarının hesaplanması ve ödenmesine ilişkin işlemlerin gerçekleştirilmesi, çalışanların cayma, sistemden ayrılma, ödemeye ara verme, fon dağılımı değişikliği, fon tipi değişikliği, katkı payı tutarı değişikliği gibi hususlardaki taleplerini emeklilik şirketine iletme ve benzeri işlevleri olacaktır.

Operasyonel gereklilikleri dikkate alarak, OKS kapsamında yukarıda sayılan bu yükümlülüklerinizden, emeklilik şirketi seçimi ve katkı payının kesilmesi dışındaki diğer yükümlülüklerinizi (örneğin, fonların seçimini) emeklilik şirketine bırakabilirsiniz.

Fonların Seçimi: İşveren olarak, sisteme giriş esnasında çalışanlarınızdan faizli ve faizsiz fon tercihlerini almanız, tercihte bulunmayan çalışanlarınız için ise söz konusu tercihi sizin yapmanız gerekir. Bu kapsamda, katkı payları yapılan tercih doğrultusunda öncelikle 1 yıllık süre boyunca faiz içeren ya da faiz içermeyen başlangıç fonunda yatırıma yönlendirilir. 1 yılın sonunda ise, çalışanlarınız diledikleri fonu seçebilirler. Çalışanlarınız, fon tercihinde bulunmazlar ise, bu kişilerin katkı payları otomatik olarak, sisteme giriş anındaki faizli / faizsiz fon tercihlerine bağlı olmak üzere, standart fonlarda yatırıma yönlendirilmeye devam edecektir. Çalışanlarınız fon dağılımlarını, her bir sözleşme yılı içerisinde en fazla 12 kez değiştirebilirler.

Katkı payının ödenmesi: Katkı paylarını çalışanlarınızın ücretlerinden doğru şekilde kesip, emeklilik şirketine zamanında ve eksiksiz aktarmanız gerekir.

Çalışanlarınızın ücretlerinden kestiğiniz katkı paylarını en geç, emeklilik şirketi ile yaptığınız sözleşme çerçevesinde belirlediğiniz ücret ödeme gününü takip eden iş gününde emeklilik şirketinin banka hesabına aktarmalısınız. Toplu olarak göndereceğiniz bu tutarın çalışanlarınızın otomatik katılım hesaplarına dağıtımı, emeklilik şirketine göndereceğiniz verilere göre yapılacaktır.

Söz konusu veriyi emeklilik şirketine hatalı olarak göndermeniz durumunda, çalışanlarınızın birikimlerinde oluşacak kayıptan sorumlu olacaksınız. Katkı paylarını emeklilik şirketine eksik ya da geç aktarmanız veya aktarmamanız durumunda da, çalışanınızın birikiminde oluşan parasal kaybı ve her türlü masrafı karşılamak ve gerekli düzeltmeleri yapmak da işveren olarak sizin sorumluluğunuzdadır.

İşveren Olarak Yükümlülüklerinizi Yerine Getirmemeniz Halinde Uygulanacak Yaptırım:

OKS kapsamındaki yükümlülüklerinize uymamanız halinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca her bir ihlal için yüz Türk Lirası idari para cezası uygulanacaktır.

İşveren olarak OKS’ye giriş aşamasında yapacaklarınız

İşveren olarak, emeklilik şirketi ile tarafların yükümlülüklerini detaylandıran bir sözleşme imzalayacaksınız. Bu sözleşmede:

• Katkı payı ödeme günü belirlenmelidir. Çalışanlarınızın ücretinden kestiğiniz katkı paylarını en geç, ücret ödeme gününü takip eden iş gününde emeklilik şirketinin hesabına aktarmalısınız.

Katkı payı tutarı, çalışanlarınızın prime esas kazançlarının en az %3’üdür. Bir çalışana ikramiye, bonus, maaş farkı gibi ödemeler yaptıysanız, bunlar için de katkı payı ödemelisiniz.

• Mutabakat süreci belirlenmelidir. Emeklilik şirketine, çalışanlarınızın ücretlerinden kestiğiniz katkı payı tutarı ile birlikte, hangi çalışanınızın hesabına ne kadar katkı payı yatırılması gerektiğini içeren tahsilat verisini de iletmelisiniz. Şirkete gönderdiğiniz katkı payı tutarı ile tahsilat verisinin eşleşmesine ilişkin mutabakat süreci ve aksi durumda nasıl bir yol izleneceğinin sözleşmede belirlenmesi önemlidir.

• Çalışan taleplerinin toplanma yöntemi kararlaştırılmalıdır. Çalışanların cayma, ödemeye ara verme, katkı payı oranlarının değiştirilmesi, ayrılma, emekli olma vb. taleplerinin işveren olarak tarafınızca mı, emeklilik şirketi tarafından mı toplanacağı hususu emeklilik sözleşmesinde yer almalıdır.

Sözleşmenin içeriğinde asgari olarak bulunması gereken bilgilere, 30.12.2016 tarih ve 2016/39 sayılı genelge Ek-2’den ulaşabilirsiniz.

(*) Çalışan ilk 2 ay olan başlangıç döneminde cayma hakkını ve sonrasında herhangi bir anda sistemden ayrılma hakkını kullanabilir. Başlangıç dönemi içinde, katkı paylarının değer kaybetmeme garantisi vardır.

Çalışan taleplerini karşılama

• Çalışanlarınızın OKS’deki hakları nelerdir?

Emeklilik şirketi belirleme hakkı sadece işverene aittir. Çalışanlar, emeklilik şirketini belirleyemez. Bir başka anlatımla, çalışanlarınız tarafınızca istihdam edildikleri sürece, otomatik katılım sertifikalarını başka bir emeklilik şirketine aktaramaz.

Başka bir işverene bağlı olarak çalışmış OKS kapsamındaki çalışan, söz konusu işinden ayrılıp tarafınızca istihdam edilmişse, anılan kişiyi anlaşmalı olduğunuz emeklilik şirketinin emeklilik planına aktarım yoluyla dâhil etmelisiniz.

Çalışanlarınız emeklilik şirketine onlar adına ödeyeceğiniz katkı paylarının yönlendirileceği emeklilik yatırım fonlarına ilişkin fon dağılım değişikliği yapma hakkına sahiptir.

Çalışanlarınız katkı payı ödemelerine ara vermeyi talep edebilir, ancak başlangıç dönemi içinde ara verme talebinde bulunamaz.

Bununla birlikte çalışanlarınız, Kanun’da belirtilen aylık kesinti oranını (%3) size bildirerek artırabilir veya varsa artırmış olduğu oranı yine Kanun’da belirtilen aylık kesinti oranı olan %3’ten az olmamak kaydıyla düşürebilir.

Ayrıca, cayma ve sistemden ayrılma haklarını kullanarak sistemden ayrılan çalışanlarınızın tekrar sisteme dahil olma talebi iletmesi durumunda; talebi ilettiği tarihte ilgili takvim yılının ilk günü itibarıyla kırk beş yaşını doldurmamış ise çalışanınızı en geç talebin iletildiği tarihi takip eden ikinci ücret ödemesinden kesinti yapıp katkı payı tutarını şirkete aktararak sisteme dahil etmelisiniz.

• Yeni bir çalışan istihdam edeceksiniz. Bu çalışanı OKS’ye dâhil etmeli misiniz?

(*) Çalışanların kırk beş yaşını doldurup doldurmadığının tespitinde, emeklilik planına dahil edilmeleri gereken takvim 27.12.2018 tarihinden önce ise 01.01.2017, emeklilik planına dahil edilmeleri gereken takvim 27.12.2018 tarihinden sonra ise sisteme dahil edileceği yılın ilk günü esas alınır.

OKS Hakkında Bilmek İstediğiniz Tüm Ayrıntılar

Otomatik Katılım Sistemi’nde çalışanlarınızın haklarına ve diğer hususlara ilişkin ayrıntılar için tıklayınız.

• Çalışanlarınız için kuracağınız bireysel emeklilik sözleşmelerine katkı payı ödeyerek vergi avantajı elde edebilirsiniz.

Çalışanlarınızı, işveren grup emeklilik sözleşmeleri yoluyla Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) dâhil edebilirsiniz. Bu durumda çalışanlarınız adına ödeyeceğiniz katkı payları ücretle ilişkilendirilmeksizin, ticari kazancınızın tespitinde gider olarak indirilir. Çalışanlarınız için ödenen katkı payları ve getirilerinden oluşan birikimler için 7 yılı aşmamak kaydı ile hak kazanma süresi tespit edebilirsiniz. Bu şekilde çalışanlarınız için motivasyon, firmanız için çalışan sadakati sağlayabilirsiniz.

• İşveren olarak çalışanınız adına katkı payı ödemesi yaparsanız, çalışanınızın hesapta biriken tutara hak kazanma süreleri mevcuttur.

Hak kazanma süresi, tarafınızdan ödenen katkı payları ile getirilerinin tamamına çalışanınız tarafından hak kazanılması için sözleşmesinde belirlenen süredir. Bu süre 7 yıldan fazla olamaz. Yıllara göre uygulanacak asgari hak kazanma oranları aşağıdaki gibidir.

Sözleşme Yılı Sonu İtibarıyla Asgari Hak Kazanma Oranı Tablosu (%)

Çalışanlarınızın herhangi bir sebeple işten ayrılması veya işveren grup emeklilik planından çıkarılması durumunda, çalışanınıza emeklilik şirketi tarafından sizin belirlediğiniz hak kazanma süresine ve hak kazanma oranına göre ödeme yapılır. Söz konusu çalışan, hak kazandığı bu tutarı dilerse, başka bir emeklilik şirketinde mevcut bulunan veya yeni düzenlenen bireysel veya otomatik katılım kapsamında kurulan sözleşmeler hariç gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesine transfer yoluyla aktarabilir. Çalışanınızın hesabında oluşan birikimlerin çalışan tarafından hak edilmeyen kısmı, emeklilik şirketince tarafınıza ödenecektir.

Not: Bu sayfadan erişeceğiniz formlar Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Genelge (2016/39)'deki form örnekleridir ve bilgi amaçlı sunulmuştur. Aktarım işlemleriniz için evraklarınızı ilgili emeklilik şirketinden temin etmeniz gerekmektedir.